Włoska mafia - słownik, teoria i materiały

Strona główna / Blog / Kultura Włoch / Włoska mafia – słownik, teoria i materiały

Kultura Włoch

Temat włoskiej mafii absolutnie mnie fascynuje. Pewnie dlatego, że to, co czytamy o mafii to nie scenariusze sensacyjnych filmów, ale aktualne wydarzenia. Nie potrafię się pogodzić z tym, że tak stary problem jak mafia jest wciąż we Włoszech aktualny. Denerwuje mnie też, że kojarzymy mafię tylko, lub głównie z Włochami, a dotyka ona przecież, w różnej postaci, niemal wszystkie kraje na świecie.

Wpis jednak nie będzie o tym. Poprzez słownictwo, które należy znać jeśli chce się czytać lub rozmawiać o mafii, chcę Wam przybliżyć trochę teorii na jej temat. Włosi mówią o lenozioni– podstawowych pojęciach, wyobrażeniu na jakiś temat.

Cosa Nostra

Tak nazywa się największa mafia pochodząca z Sycylii. Jeden z jej byłych bossów powiedział kiedyś, że słowo mafia to wymysł dziennikarzy, oni nazywają się Cosa Nostra. Organizacja zrodziła się z czegoś prawie dobrego. W XIX wieku działała ona pomagając rolnikom i chroniąc ich przed niesprawiedliwościami ze strony systemu feudalnego i szlachty.

L’omertà

W zamian za pomoc mafia pobierała oczywiście opłatę orazoczekiwała milczenia. L’omertà, czyli zmowa milczenia to główne prawo mafijne, za którego złamanie grozi śmierć.

Il consenso

Pomagając organizacja zaskarbia sobie zaufanie a za zaufaniem idzie zgoda na to, co się dzieje. Pewnie jednym z powodów, dla których mafia istnieje jest przyzwolenie społeczne. Jeden z byłych członków organizacji powiedział, że dopóki ludzie będą zwracać się o pomoc do mafii a nie do Państwa, mafia będzie istnieć.

Il pizzo

Opłata dla mafii (która jest zwykłym wymuszeniem, szantażem, czyli estorsione) istnieje po dziś dzień i nakładana jest na lokalne przedsiębiorstwa. Opłata, tak jak kiedyś, zapewnia „ochronę”, tylko że przed samą mafią. Żeby skończyć z tym „społecznym przyzwoleniem” i uginaniem się, powstała inicjatywa AddioPizzozrzeszająca przedsiębiorstwa, które otwarcie deklarują, że są przeciwne pizzo i nie mają zamiaru go płacić.

Punciuta

To w dialekcie „ukłucie” charakteryzujące rytuał inicjacji, czyli il rito di iniziazione. Taka przysięga krwi.

Temat kobiet mafii jest tak samo potężny, jak temat samej mafii. Historieżon, córek, wnuczek i kochanekmafiosów nieodłącznie splatają się z kryminalnymi dziejami organizacji. Są kobiety, które zwróciły się do wymiaru sprawiedliwości bywyjawić zbrodnieich własnych rodzin ryzykując przy tym życie. Są kobiety, które przypłaciły życiemniewinny romans. Sąkobiety, które opiekują się sprawami małżonków odsiadujących wyrok, i są też kobiety, które są prawdziwymibossami gangów. Jest też wiele kobiet, które straciły synów i przez lata domagają się sprawiedliwości, prowadzą własne śledztwa.
See Also
Był królem polskiej mafii. Najbardziej brutalna egzekucja ⇒ Mafia - gra towarzyska ⋆ Gry i Zabawy Integracyjne Mafia 1 Edycja Ostateczna - Poradnik, Solucja
Przeczytaj mój wpis Kobiety mafii

’ndrangheta

Mafia kalabryjska posiada charakterystyczny rytuał inicjacyjny, ponoć praktykowany po dziś dzień. Kiedyś już wspominałam o pomieszaniu mafii z religią i to jest właśnie ten punkt. Zaczyna się już od rytuałów, podczas których obecne są wizerunki świętych i na świętych przysięga się wierność mafii, a sama ’ndrangheta posiada swoich 10 przykazań. Odniesienia do religii są sposobem manipulacji a język religii zrozumiały dla wszystkich. Ale mafiosi często są zwyczajnie religijni, co znaczy, że byli i są księża, którzy nie tylko dochowują tajemnicy spowiedzi, ale i rozgrzeszają.

Cosca

Mafijna „rodzina” nazywana jest coscana Sycylii, w Kalabrii 'ndrina. Mają swoją strukturę z bossem, czyli il capo na szczycie i najmniejszymi członkami na dole. Powiązania mafijne nazywamy le affiliazioni, a członków gli affiliati. Najniżsi affiliati są nazywanii picciotti, a ci pomiędzy, między szefami a picciotti to gli uomini d’onore.

Paranza

To słówko o wielu znaczeniach, między innymi określa barkę rybacką albo sieć rybacką, którą się ciągnie po dnie morza i w ten sposób wyciąga miks różnych małych rybek. Stąd mamy la frittura di paranzaczyli smażoną mieszankę małych rybek. W języku mafijnym (a raczej w językucamorristico czyli neapolitańskiej Camorry) to zespół barek służących do przemytu albo uzbrojona grupa. Ostatnio często się mówi o tak zwanych paranze dei bambiniczyli grupach dzieciaków, które tworzą swoje własne cosche, parają się handlem narkotykami czy innymi kryminalnymi aktywnościami. La paranza dei bambini to nie tylko tytuł najnowszej, bardzo wciągającej książki Roberto Saviano, ale i wielu nagłówków gazet. Najnowsze to choćby Paranza dei bambini, arrestati i killer del boss Emmanuele Sibilloczy Guerra di camorra: Napoli divisa fra la paranza dei bambini e i vecchi clan.

Un latitante

Piosenka Dabiele Silvestri pod tytułem La Paranzaznajduje się na albumie o nazwie Il Latitante. Jest to bardzo ważne słowo w mafijnym słowniku i oznacza zbiega, czyli mafioso ukrywającego się przed policją, co najczęściej oznacza lata w odosobnieniu w jakiejś kryjówce albo za granicą.

L’ergastolo

I latitanti potrafią się ukrywać przez wiele, wiele lat. Na dzień dzisiejszy nadal poszukiwany jest od 1993 jeden z członków Cosy Nostry. A dopiero w 2006 złapano Bernardo Provenzano, który ukrywał się przez ponad 40 lat!Lista poszukiwanych latitanti. Jest skazany na dożywocie czyli l’ergastolo.

Un pentito

Nieraz to latitanti zmęczeni ukrywaniem się, innym razem gli infami(ci, którzy w haniebny sposób narazili się mafii) ze strachu przed mafią, czy inni mafiosi z chęci zemsty, zgłaszają się pod skrzydła sprawiedliwości. W zamian za ochronę państwa oczywiście muszą opowiedzieć, co wiedzą (współpracują, dlatego nazywamy ich też i collaboratori di giustizia) i to dzięki ich świadectwu zaczęto rozumieć mafię.

Falcone i Borsellino

To dwie osoby, sędziowie śledczy, uznawani za najważniejsze w historii walki z mafią. Oboje zginęli z rąk mafii, Falcone w tzw. strage di Capaci (masakra w Capaci niedaleko Palermo) a Borsellino poddomem własnej matki w strage di via d’Amelio, czyli masakrze na ulicy d’Amelio. To oni przesłuchali najważniejszych collaboratorii dzięki nim możliwy był il maxiprocesso.

Il maxiprocesso

To proces, który trwał 8 lat (1986 – 1992), w którym wzięło udział ponad 400 oskarżonych, 200 adwokatów, a jego wynikiem było 19 kar dożywocia i razem ponad dwa tysiące lat więzienia. Zaledwie kilka miesięcy później zostali zamordowani Falcone i Borsellino.

L’articolo 41 bis

Inaczej carcere duro to wyjątkowo ciężki areszt odbywany w izolacji i z dodatkowymi zaostrzeniami. Jego głównym celem było uniemożliwienie aresztowanym kontakt z przestępcami przebywającymi na wolności (powszechnie wiadomo, że wielu bossów sprawnie zarządza tym, co dzieje się na zewnątrz z więziennej celi).

Le infiltrazioni mafiose

Infiltracje czyli przenikanie się mafii do innych środowisk to prawdopodobnie słowo klucz do zrozumienia wagi mafii w państwie. Powszechnie wiadomo, że włoska mafia już dawno przeniosła swoją aktywność do bogatej północy– w końcu mafia jest tam, gdzie są pieniądze (zresztą, północ ma też bardzo swoją mafię nazywaną Mala del Brenta). Wiadomo też, że mafia jest też tam, gdzie władza, więc w polityce i w Watykanie. Już Falcone i Borsellino interesowali się powiązaniem mafii z największą wtedy partią polityczną, a po ich śmierci prawdopodobnie został sporządzony tak zwany traktat między Państwem a mafią, który miał zakończyć masakry (w takich okolicznościach powstała też partia Berlusconiego). Więcej o trattativa stato-mafia przeczytacie tutaj. Innym ważnym w tym kontekście słówkiem są gli appalti – to przetargi, które dla mafii są często okazją do sporego zarobku. Na przykład mafia proponuje niską cenę a potem do budowy używa niskiej jakości, albo pochodzących z nielegalnych źródeł, materiałów. Czasem taki przetarg jest okazją do pozbycia się odpadów (gdzie też zarabiają), tak jak w przypadku nowej autostrady w pobliżu Vicenzy. W tym znowu kontekście, mamy termin ecomafia, który odnosi się do mafii, która swoimi działaniami szkodzi środowisku, i która jest, między innymi, powodem dla których niektóre części Włoch nazywamy la terra dei fuochi.

Przeczytaj mój wpis Słownik włoskich problemów gdzie tłumaczę termin la terra dei fuochi

Aby zgłębić temat:

Książki:

[highlight color=”yellow”] Lezioni di Mafia, Pietro Grasso, Sperling & Kupfer 2014 [/highlight]

Fimmine Ribelli Come le donne salveranno il Paese dalla ’ndrangheta, Lirio Abbate, BUR rizzoli saggi 2014

Księżniczka mafii, Marisa Merico, Ambe r, 2014

Dire e non dire, I dieci commandamenti della ’ndrangheta nelle parole degli affiliati, Nicola Gratteri, Antonio Nicaso, Mondadori 2012

Mafia a nord-est, Corruzione, riciclaggio, disastri ambientali. La prima inchiesta che mostra che la mafia estiste anche nel profondo Nord, Luana de Francisco, Ugo Dinello, Giampiero Rossi, BUR rizzoli 2015

[highlight color=”yellow”] La pranza dei bambini, Roberto Saviano, Feltrinelli 2016[/highlight]

Gomorra, Roberto Saviano, Mondadori 2008(po polsku)

Zero, zero zero, jak kokaina rządzi światem, Roberto Saviano, Sonia Draga, 2014

Malerba, Carmelo Sardo e Giuseppe Grassonelli, Mondadori 2014

Sycylijski mrok, Peter Robb, Wydawnictwo Czarne, 2013